Cảnh báo nóng lên toàn cầu: Trái Đất đang phát sốt?

Nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng cao

Theo báo cáo công bố ngày 7/4 bởi Cơ quan Biến đổi Khí hậu Copernicus (C3S) thuộc Liên minh châu Âu (EU), nhiệt độ trung bình toàn cầu tháng 3/2025 đã tăng cao hơn 1,6°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Đây là mức vượt qua ngưỡng 1,5°C, vốn được các nhà khoa học khí hậu cảnh báo có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng nếu kéo dài liên tục.

Kể từ tháng 7/2023, gần như mọi tháng đều ghi nhận nhiệt độ trung bình toàn cầu cao hơn 1,5°C, nhấn mạnh tình trạng nóng lên toàn cầu đang diễn ra nghiêm trọng và liên tục. Đặc biệt, năm 2023 và 2024 đã xác lập kỷ lục là những năm nóng nhất trong lịch sử được ghi nhận.

Tại châu Âu, nhiệt độ tháng 3/2025 vượt 0,26°C so với kỷ lục trước đó vào tháng 3/2014, khiến lục địa này trải qua những hiện tượng thời tiết cực đoan đối lập. Bà Samantha Burgess từ Trung tâm Dự báo Thời tiết Tầm trung châu Âu cho biết, nhiều khu vực ghi nhận tháng 3 khô hạn nhất lịch sử, trong khi một số nơi khác lại chứng kiến lượng mưa cao nhất trong gần 50 năm.

Sự gia tăng nhiệt độ không chỉ gây hạn hán và nắng nóng gay gắt mà còn làm trầm trọng thêm các trận mưa lớn và lũ lụt. Không khí ấm hơn giữ được nhiều hơi ẩm hơn, dẫn đến các cơn mưa lớn và giông bão càng dữ dội.

Bên cạnh đó, băng biển Bắc Cực trong tháng 3 vừa qua đã giảm xuống mức thấp nhất trong lịch sử 47 năm thu thập dữ liệu vệ tinh, đồng thời đánh dấu tháng thứ tư liên tiếp có mức băng thấp kỷ lục.

Theo các nghiên cứu khoa học, khí thải nhà kính từ việc sử dụng than đá, dầu mỏ và khí đốt là nguyên nhân hàng đầu gây ra biến đổi khí hậu. Không chỉ làm tăng nhiệt độ, lượng nhiệt dư thừa còn làm gián đoạn các hệ thống thời tiết toàn cầu, làm thay đổi các mô hình mưa và thúc đẩy các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, hạn hán và sóng nhiệt trở nên nghiêm trọng hơn.

Các chuyên gia từng kỳ vọng nhiệt độ sẽ giảm khi hiện tượng El Nino đạt đỉnh vào đầu năm 2024 và chuyển sang pha La Nina mát hơn. Tuy nhiên, nhiệt độ toàn cầu vẫn duy trì ở mức cao bất thường, đặt ra câu hỏi liệu có những yếu tố bổ sung nào đang góp phần đẩy nhanh quá trình nóng lên này.

Cơ quan C3S nhận định, hiện Trái Đất có thể đang trải qua thời kỳ nóng nhất trong suốt 125.000 năm trở lại đây.

Đối phó với tình trạng nóng lên toàn cầu

Đối phó với tình trạng nóng lên toàn cầu là một nhiệm vụ mang tính cấp bách và toàn cầu hóa, đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia, tổ chức, doanh nghiệp và từng cá nhân. Trong bối cảnh nhiệt độ Trái Đất không ngừng phá vỡ các kỷ lục và thiên tai trở nên dữ dội hơn, việc tìm kiếm các giải pháp hiệu quả không chỉ là vấn đề sống còn mà còn là trách nhiệm đạo đức của nhân loại đối với thế hệ mai sau.

Trên quy mô quốc tế, các chính phủ cần đưa vấn đề môi trường trở thành ưu tiên hàng đầu trong các chính sách phát triển.

Việc tham gia vào các thỏa thuận khí hậu toàn cầu, như Thỏa thuận Paris hay các hội nghị COP, là bước đầu quan trọng để thiết lập các cam kết rõ ràng về việc giảm lượng khí thải nhà kính. Các quốc gia phát triển cần đóng vai trò tiên phong trong việc chuyển đổi sang sử dụng năng lượng tái tạo, đồng thời hỗ trợ tài chính và chuyển giao công nghệ cho các nước đang phát triển nhằm hợp lực bảo vệ Trái Đất. Đầu tư vào các nguồn năng lượng sạch như năng lượng mặt trời, gió, địa nhiệt hay thủy điện không chỉ giúp giảm phát thải CO₂ mà còn xây dựng một nền kinh tế bền vững và đảm bảo an ninh năng lượng lâu dài.

Dựa trên tầm quan trọng của việc quản lý và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, các biện pháp như bảo vệ rừng, trồng rừng và phục hồi hệ sinh thái tự nhiên có vai trò thiết yếu trong việc tăng cường khả năng hấp thụ carbon, cải thiện chất lượng không khí và giảm nhiệt độ khu vực. Các thành phố nên định hướng phát triển thành 'thành phố xanh', kết hợp cây xanh, mặt nước, sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường và xây dựng hệ thống giao thông công cộng hiệu quả nhằm hạn chế khí thải từ phương tiện cá nhân.

Ở cấp độ cá nhân và cộng đồng, mỗi người đều có thể đóng góp tích cực vào việc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Những thay đổi nhỏ như hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần, tiết kiệm điện nước, giảm tiêu thụ thịt đỏ (do ngành chăn nuôi phát thải nhiều khí metan) và ủng hộ các sản phẩm thân thiện với môi trường là những hành động thiết thực. Giáo dục môi trường cũng cần được lồng ghép vào chương trình học từ sớm để tạo nên ý thức bảo vệ môi trường cho thế hệ trẻ.

Việc nâng cao nhận thức cộng đồng là vô cùng quan trọng. Chỉ khi hiểu rõ hậu quả của sự nóng lên toàn cầu, mọi người mới có thể tự giác thay đổi hành vi, hướng tới lối sống xanh. Những hành động nhỏ bé nhưng đồng lòng và kiên trì sẽ mang đến những thay đổi tích cực cho hành tinh.

Tình trạng nóng lên toàn cầu chính là lời cảnh báo rõ ràng rằng thiên nhiên đang đối mặt với sự mất cân bằng nghiêm trọng. Sự gia tăng nhiệt độ, kết hợp với các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão lũ, hạn hán, và sóng nhiệt, là minh chứng rõ ràng cho việc Trái Đất đang đứng trước những thách thức lớn trong việc duy trì sự ổn định của các hệ sinh thái. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến môi trường tự nhiên, mà còn đe dọa trực tiếp đến cuộc sống, sinh kế và sức khỏe của con người trên khắp thế giới. Vì vậy, tình trạng mất cân bằng của thiên nhiên không chỉ đòi hỏi hành động khẩn cấp mà còn là lời kêu gọi mọi cá nhân, cộng đồng, và quốc gia cùng chung tay xây dựng các giải pháp hiệu quả để bảo vệ hành tinh xanh.